Modele rozwoju kariery zawodowej

Kariera zawodowa to długi i dynamiczny proces, który odgrywa kluczową rolę w życiu każdego człowieka. Istnieje wiele modeli kariery zawodowej, które próbują opisać różnorodne ścieżki rozwoju i strategie, jakie można przyjąć podczas budowania swojej drogi zawodowej. W tym artykule przyjrzymy się trzem popularnym modelom kariery zawodowej i zastosujemy cytaty z literatury przedmiotu, aby zilustrować ich znaczenie.

Model linii prostej

„Kariera to nie jest wyścig sprinterski, ale długodystansowy bieg, w którym każdy krok ma znaczenie.” – Gary Ryan Blair

Model linii prostej jest tradycyjnym modelem kariery, który zakłada, że osoba podąża wzdłuż jednej ścieżki zawodowej, coraz bardziej awansując w hierarchii organizacji. Według tego modelu sukces osiąga się poprzez zdobywanie doświadczenia i stopniowe awanse. W modelu linii prostej kariera jest często postrzegana jako wyścig, w którym jednostka dąży do osiągnięcia coraz wyższych pozycji i osiągania określonych celów awansowych. Sukces mierzy się zazwyczaj przez perspektywę stanowisk kierowniczych, zarobków oraz stopniowego awansu hierarchicznego.
W modelu linii prostej istnieje często oczekiwanie, że jednostka pozostanie wierna jednej organizacji przez większość swojej kariery, stopniowo awansując wewnątrz tej samej struktury. Rola i zadania jednostki mogą ewoluować w miarę upływu czasu, ale główny cel polega na osiągnięciu wyższego stanowiska w ramach tej samej organizacji
Model linii prostej sugeruje, że sukces kariery osiąga się poprzez konsekwentne zdobywanie doświadczenia, rozwijanie umiejętności oraz budowanie trwałych relacji w ramach organizacji. Awansowanie na kolejne stanowiska jest często postrzegane jako wskaźnik sukcesu w tym modelu.
Mimo że model linii prostej był popularny w przeszłości, obecnie coraz częściej pojawiają się alternatywne modele, które uwzględniają większą elastyczność i różnorodność w budowaniu kariery zawodowej. Niemniej jednak, dla niektórych jednostek nadal jest to preferowany model, szczególnie w organizacjach o silnej hierarchii i jasno określonym systemie awansu.

Model spirali

Kariera to nie jest podróż do jednego celu, ale odkrywanie wielu celów na drodze.” – Carole Kanchier

Model spirali zakłada, że kariera jest bardziej elastycznym procesem, w którym jednostka może wracać i eksplorować różne obszary zawodowe. Ten model kładzie nacisk na rozwijanie różnorodnych umiejętności i zdobywanie doświadczenia w różnych dziedzinach.
Model kariery „spirala” jest alternatywnym podejściem do budowania ścieżki rozwoju zawodowego. W przeciwieństwie do tradycyjnego modelu linii prostej, model spirali zakłada, że kariera jest bardziej elastycznym i dynamicznym procesem, w którym jednostka może eksplorować różne obszary zawodowe i zdobywać różnorodne umiejętności.  W modelu spirali kariera nie jest postrzegana jako jedna liniowa ścieżka, ale jako podróż pełna eksploracji, nauki i rozwoju. Jednostka może podążać w różnych kierunkach, zyskując doświadczenie w różnych dziedzinach i zdobywając nowe umiejętności. Niekoniecznie oznacza to tylko awans hierarchiczny, ale raczej poszerzanie swojego horyzontu i odkrywanie różnych możliwości zawodowych.
W modelu spirali jednostka może podejmować różne wyzwania, zmieniać środowiska pracy, przechodzić przez różne role i eksperymentować z różnymi obszarami zawodowymi. Zamiast skupiać się wyłącznie na hierarchii i awansie w ramach jednej organizacji, model spirali kładzie nacisk na rozwijanie różnorodnych umiejętności i zdobywanie wszechstronnego doświadczenia.
Model spirali daje jednostce większą elastyczność i możliwość adaptacji do zmieniających się warunków zawodowych. Osoba może angażować się w projekty, które rozwijają jej kompetencje, a także budować sieć kontaktów zawodowych w różnych dziedzinach. Dzięki temu modelowi jednostka może zyskać większą satysfakcję z pracy i elastyczność w budowaniu swojej kariery.
Warto jednak zaznaczyć, że model spirali wymaga od jednostki aktywności, inicjatywy i gotowości do eksploracji nowych obszarów. Nie jest to model dla każdego, ale dla tych, którzy cenią różnorodność, nowe wyzwania i rozwój umiejętności.

Model siatki kariery

Twoja kariera jest jak siatka – im więcej węzłów utworzysz, tym silniejsza staje się struktura.” – Brian Fetherstonhaugh

Model siatki kariery jest oparty na założeniu, że kariera to kompleksowa sieć połączeń, a nie jedna linia rozwoju. Ten model skupia się na rozwoju poziomym, który obejmuje zdobywanie nowych umiejętności i nawiązywanie różnorodnych relacji zawodowych.
Model siatki kariery jest kolejnym podejściem do rozumienia rozwoju zawodowego. Ten model zakłada, że kariera to kompleksowa sieć połączeń, a nie jedna linia rozwoju. Model siatki kariery kładzie nacisk na rozwój poziomy, który obejmuje zdobywanie nowych umiejętności, nawiązywanie różnorodnych relacji zawodowych i eksplorację różnych obszarów zawodowych.
W modelu siatki kariery jednostka nie koncentruje się tylko na jednej organizacji czy jednym konkretnym celu awansowym. Zamiast tego, skupia się na budowaniu sieci kontaktów, tworzeniu relacji z różnymi profesjonalistami, a także na zdobywaniu wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin.
W modelu siatki kariery jednostka może angażować się w projekty, które rozwijają jej kompetencje, uczestniczyć w szkoleniach z różnych dziedzin i poszerzać swoją wiedzę. Ważne jest również nawiązywanie kontaktów i współpraca z osobami z różnych branż i środowisk zawodowych, co może otworzyć drzwi do nowych możliwości i perspektyw kariery.
W modelu siatki kariery, sukces nie jest jednoznacznie definiowany przez hierarchiczne awanse czy stopnie. Sukces polega na tworzeniu wartościowych powiązań, elastycznym podejściu do budowania kariery oraz zdobywaniu wiedzy i umiejętności, które są przydatne w różnych kontekstach zawodowych.
Model siatki kariery zachęca do myślenia poza tradycyjnymi granicami i otwartości na różnorodność. Jednostka może być aktywna na wielu frontach, eksplorować różne ścieżki i tworzyć swoją własną drogę zawodową, łącząc różne obszary i interdyscyplinarne umiejętności.
Podsumowując, istnieje wiele modeli kariery zawodowej, które mogą pomóc w zrozumieniu różnorodnych ścieżek rozwoju. Model linii prostej, model spirali i model siatki kariery oferują unikalne spojrzenie na budowanie i rozwijanie swojej drogi zawodowej. Wszystkie te modele podkreślają znaczenie zdobywania doświadczenia, rozwoju umiejętności i elastyczności w podejściu do kariery zawodowej.

Bibliografia:

Brian Fetherstonhaugh: „The Long View: Career Strategies to Start Strong, Reach High, and Go Far.” – Wydawnictwo: Simon & Schuster (2014)
Gary Ryan Blair: „Everything Counts: 52 Remarkable Ways to Inspire Excellence and Drive Results.” – Wydawnictwo: Wiley (2010)
Carole Kanchier: „Questers Dare to Change Your Job and Life: A Fresh Approach to Creating Your Own Future„. – Wydawnictwo: CreateSpace Independent Publishing Platform (2012)

Oto kilka polskich pozycji literackich dotyczących modeli kariery zawodowej:

„Kariera zawodowa: Przygotowanie do sukcesu” – Małgorzata Adamska-Jeziorska, Ewa Kruszewska-Rybak (2013)
Książka prezentuje różne modele kariery zawodowej, w tym model linii prostej, model spirali i model siatki kariery, oraz omawia strategie budowania sukcesu zawodowego.
Rozwój kariery zawodowej” – Anna Urban (2014)
Autorka przedstawia różne modele kariery zawodowej, analizuje czynniki wpływające na rozwój zawodowy i daje wskazówki dotyczące budowania satysfakcjonującej kariery.
Kariera zawodowa: Wybory, rozwój, zadowolenie” – Bożena Kaczorowska (2013)
Książka omawia różne modele kariery zawodowej, zwracając uwagę na aspekty takie jak satysfakcja zawodowa, znaczenie celów i wartości w karierze, a także strategie rozwoju zawodowego.
Kariera zawodowa: Perspektywa psychologiczna” – Renata Różycka-Tran (2011)
Autorka analizuje psychologiczne aspekty kariery zawodowej, w tym motywacje, preferencje zawodowe i strategie zarządzania rozwojem kariery.
Zarządzanie karierą zawodową” – Beata Zarzycka (2014)
Książka porusza zagadnienia związane z planowaniem i zarządzaniem karierą zawodową, prezentując różne modele i strategie rozwoju zawodowego.
Warto zauważyć, że w polskiej literaturze przedmiotu istnieje również wiele artykułów naukowych i publikacji prasowych dotyczących tematyki modeli kariery zawodowej. Przy poszukiwaniu bardziej szczegółowych informacji zaleca się skorzystanie z baz danych naukowych oraz literatury branżowej związanej z psychologią, zarządzaniem zasobami ludzkimi lub rozwojem zawodowym.